Coenzym Q10 sinh năng lượng và chống Oxy hóa

TÁC DỤNG SINH LÝ CỦA COENZYM Q10 TRONG CƠ THỂ

Tiến sĩ Bác sĩ Nguyễn Văn Tuấn, (dịch lược từ Antioxidants (Basel). 2021 May; 10(5): 755. Published online 2021 May 10. The Use of Coenzyme Q10 in Cardiovascular Diseases)

CoenzymQ10 (CoQ10) tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng và chống oxy hóa ở ty lạp thể của tế bào, do vậy có vai trò ức chế quá trình chết theo chương trình của tế bào. CoQ10 được sản xuất nội sinh và phổ biến trong tất cả các tế bào, độ đặc biệt cao ở tim, thận và gan. Sự hấp thu CoQ10 tuân theo quy trình tương tự như của lipid trong đường tiêu hóa. 

Coenzym Q10 sinh năng lượng (ATP) và chống oxy hóa ở tế bào 

CoQ10 liên kết các khía cạnh cơ bản của chuyển hóa năng lượng và bảo vệ chống oxy hóa. Chất chống oxy hóa tự nhiên này (CoQ10) đóng vai trò chính trong quá trình trao đổi chất của tế bào, vì nó góp phần vào quá trình phosphoryl hóa oxy hóa ở màng trong của ty thể của tất cả các màng tế bào và máu. Ty thể hoạt động như một chất ức chế tính thấm, do đó ức chế quá trình chết theo chương trình.
Hầu hết oxy được các tế bào của con người hấp thụ đều bị khử thành nước trong chuỗi điện tử của ty thể. Tuy nhiên, trong các phản ứng này, các loại oxy phản ứng (ROS) như superoxide (O2•−), H2O2 và gốc hydroxyl (HO•) được tạo ra. CoQ10 tồn tại ở ba trạng thái oxy hóa khử luân phiên: oxy hóa hoàn toàn hoặc ubiquinone (CoQ10); giảm một phần, ubisemiquinone (CoQ10H), là một gốc tự do, và giảm hoàn toàn hoặc ubiquinol (CoQ10H2). CoQ10H2 là một thành phần của chuỗi hô hấp ty thể, được thiết lập như một chất chống oxy hóa chung trong màng tế bào do hoạt động của nó như là chất thu gom chính các gốc tự do. Hơn nữa, CoQ10H2 ức chế quá trình oxy hóa LDL hiệu quả hơn nhiều so với các chất chống oxy hóa khác như β-carotene hoặc α-tocopherol. CoQ10 có thể được tái chế bởi bốn enzyme, NADH cytochrom b5 reductase, NQO1 oxyoreductase, NADPH coenzyme Q reductase và selenoprotein thioredoxin reductase. CoQ10H2 cũng có thể tái tạo các chất chống oxy hóa khác như α-tocopherol và ascorbate.

Sơ đồ tác dụng sinh học của CoenzymQ10 ở tế bào

CoQ10 được sản xuất nội sinh và phổ biến trong tất cả các tế bào. Nồng độ CoQ10 cao nhất trong tế bào được tìm thấy ở ty thể, nhưng sự phân bố CoQ10 không đồng đều giữa các cơ quan khác nhau, cho thấy mức độ đặc biệt cao ở tim, thận và gan. Trong quá trình lão hóa chuyển từ trạng thái khử sang trạng thái oxy hóa khử, nồng độ CoQ10 giảm trong tuyến tụy, tim và huyết tương. Quá trình oxy hóa này có liên quan đến việc mất khả năng chống oxy hóa ảnh hưởng đến việc bảo vệ mô và lipoprotein trong máu.
Mặc dù CoQ10 cũng được tìm thấy tự nhiên trong các nguồn thực phẩm, việc bổ sung dinh dưỡng CoQ10 không làm tăng hàm lượng CoQ10 ở mô trên mức bình thường. Sự hấp thu CoQ10 tuân theo quy trình tương tự như quy trình của lipid trong đường tiêu hóa, nhưng sự hấp thu trong toàn bộ cơ thể nằm trong khoảng từ 2 đến 3% tổng liều. CoQ10 bị khử thành ubiquinol trong hoặc sau khi hấp thụ, và sự hấp thu ở ruột nhanh hơn gấp ba lần khi CoQ10 được dùng cùng với thức ăn. Do không hòa tan trong nước, nhiều công thức đã được phát triển để hòa tan CoQ10 và thúc đẩy sự hấp thụ tốt hơn. Khả dụng sinh học cao nhất đã được tìm thấy trong CoQ10 dạng hạt nano, tiếp theo là dạng hòa tan, dạng nhũ tương dầu và cuối cùng là dạng bột.