Ho nhiều, người đàn ông phát hiện khối phình động mạch chủ

 Bệnh nhân Nam 65 tuổi, ho nhiều kèm đau ngực một tuần, bác sĩ phát hiện phình động mạch chủ do xơ vữa mạch máu tiến triển sau ba tháng dùng thuốc corticoid trị gout.

Bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, gout. Đầu tháng 3, mặt và thân trên ông sưng phù, hai tay và chân teo nhỏ. Một tuần trước nhập viện, ông đau tức ngực dữ dội, mệt mỏi, kèm ho, sốt nhiều.

 Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết ông Huy mắc hội chứng Cushing (một dạng bệnh nội tiết) có thể do uống thuốc corticoid nhiều ngày. Thuốc này còn gây suy yếu hệ thống miễn dịch khiến ông bị nhiễm trùng. Biểu hiện đau ngực của người bệnh nguy hiểm, cảnh báo bệnh lý cấp tính của động mạch chủ (bóc tách động mạch chủ ngực), nhồi máu cơ tim.

Ông còn bị xơ vữa, vôi hóa mạch máu nặng khiến động mạch chủ ngực phình to, tổn thương phình dạng túi, đường kính 40 mm. Lớp nội mạc trong cùng bị rách gây ra tình trạng giả phình tại chỗ. Bác sĩ  đánh giá người bệnh may mắn vì máu đông lại ở vị trí rách, không chảy ồ ạt nên không gây vỡ mạch máu dẫn đến tử vong. Song nếu không nhanh chóng can thiệp, khối phình có thể vỡ bất cứ lúc nào.

Nguyên nhân phổ biến gây phình động mạch chủ ngực là xơ vữa mạch máu do tăng huyết áp và đái tháo đường, yếu tố di truyền, viêm mạch máu, bất thường van động mạch chủ, nhiễm trùng không được điều trị, chấn thương. Trường hợp ông Huy, tác dụng phụ của uống thuốc corticoid lâu ngày có thể gây xơ vữa mạch máu nặng hơn, là yếu tố thúc đẩy đợt bệnh này.

Bác sĩ  cho biết trước đây trường hợp tương tự trên cần phẫu thuật mở, rủi ro lớn (chảy máu, nhiễm trùng, phải sử dụng tim phổi tuần hoàn trong suốt thủ thuật), tỷ lệ thành công 50%. Hiện, kỹ thuật đặt stent graft động mạch chủ được ưu tiên lựa chọn nhờ ít xâm lấn, giảm nguy cơ nhiễm trùng, tỷ lệ thành công cao, nhanh hồi phục.

Khó khăn lớn nhất trong trường hợp của bệnh nhân là đoạn động mạch chủ ngực bị phình nằm chắn hai nhánh (trong số ba nhánh) động mạch lớn nuôi não. Nếu đưa stent vào thì dòng máu này bị chặt đứt gây nhồi máu não cấp tính. Tình trạng viêm phổi do suy giảm miễn dịch khiến người bệnh có nguy cơ nhiễm trùng huyết, tử vong khi phẫu thuật. Ê kíp quyết định phẫu thuật bắc cầu tạo đường lưu thông máu lên não trước, tránh nguy cơ đột quỵ, sau đó điều trị viêm phổi ổn định mới đặt stent graft.

Hai tuần sau, ông được đặt stent graft vào vị trí tổn thương, stent áp sát thành động mạch, điều chỉnh dòng chảy trong lòng mạch về trạng thái bình thường. Ông hết đau ngực, giảm mệt, hồi phục sau ba ngày.

Phình động mạch chủ ngực là tình trạng một đoạn của động mạch chủ chạy qua ngực bị tổn thương, dần suy yếu và phình to ra.  Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết tỷ lệ mắc bệnh khoảng 10/100.000 người. Khoảng 1/4 các ca phình động mạch chủ xảy ra ở ngực, số còn lại hình thành ở bụng (phình động mạch chủ bụng).

Corticoid (tên đầy đủ là glucocorticoid) là loại thuốc kháng viêm chỉ định trong nhiều bệnh lý, giảm nhanh triệu chứng. Bác sĩ  lưu ý người bệnh nếu lạm dụng gây tác dụng phụ như tăng nguy cơ nhiễm trùng, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, hội chứng Cushing…

Nếu khối phình mạch nhỏ và không biểu hiện, người bệnh cần khám định kỳ 6-12 tháng một lần, chưa cần phẫu thuật. Khi khối phình lớn hơn 5 cm hoặc gây ra triệu chứng, bệnh nhân cần mổ ngay để ngăn ngừa vỡ khối phình, bóc tách động mạch chủ, chảy máu, cục máu đông.

Để giảm xơ vữa động mạch, duy trì chỉ số huyết áp và mức cholesterol trong giới hạn bình thường, ăn uống lành mạnh. Không tiếp xúc với thuốc lá, tập luyện tối thiểu 150 phút mỗi tuần, kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ.