ĐIỀU TRỊ PHÒNG TẮC ĐỘNG MẠCH CẢNH TRÁNH BỊ ĐỘT QUỴ

• Tỷ lệ hẹp động mạch cảnh ở người trưởng thành khoảng 4-29%.
• Tỷ lệ hẹp động mạch cảnh ở bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não: theo nghiên cứu của Phùng Đức Lâm (luận án tiến sỹ 2017), khảo sát thấy có 37,7% hẹp động mạch cảnh trong do xơ vữa, trong đó tỷ lệ hẹp >50% là 65%.
• Nguy cơ gây hẹp động mạch cảnh: thường do tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu,nghiện thuốc lá…
• Tiến triển của hẹp động mạch cảnh: Nghiên cứu của Liapis và CS năm 2000 ở Hy Lạp (Liapis C¹, Kakisis J, Papavassiliou V, Ntanou A, Kontopoulou S, Kaperonis E, Koumakis K, Gogas J; Eur J Vasc Endovasc Surg. 2000 Feb;19(2):111-7.), siêu âm chọn được 320 người có hẹp động mạch cảnh < 50%, sau 10 năm theo dõi bằng siêu âm động mạch cảnh, xuất hiện 442 động mạch cảnh bị hẹp. Mức độ hẹp động mạch cảnh >50% là 31%, hẹp ICA <50% là 69%. Hẹp động mạch cảnh không có triệu chứng lâm sàng là 66% , có cơn thiếu máu não thoảng qua (TIA) là 14%, đột quỵ não 20%. Hẹp động mạch cảnh có kết hợp hẹp động mạch vành là 33%, kèm tăng huyết áp 56%, đái tháo đường 30%, tăng cholesterol 31% và tiền sử hút thuốc lá 84%. Tỷ lệ bị tắc mạch cảnh gây đột quỵ là 19% và sự tiến triển hẹp động mạch cảnh trung bình là 15% và có sự liên quan với hẹp động mạch vành.
• Kết quả điều trị hẹp động mạch cảnh: Hẹp động mạch cảnh trong có triệu chứng, hẹp 70-99% theo tiêu chuẩn của NASCET đánh giá mức độ hẹp trên hình ảnh chụp mạch, nguy cơ đột quỵ sau 2 năm nhóm phẫu thuật động mạch cảnh là 1,6% so với 12,2% điều trị nội khoa [113]. Hẹp 50-69% lợi ích của phẫu thuật ở mức ranh giới (15,7% được phẫu thuật; 22,2% điều trị nội khoa với p=0,045).
• 

Đặt stent động mạch cảnh để tránh đột quỵ não

• Hẹp động mạch cảnh không triệu chứng các nguy cơ so với lợi ích của điều trị cần cân nhắc cẩn thận, hai thử nghiệm ngẫu nhiên lớn đã cho thấy phẫu thuật bóc tách nội mạc động mạch cảnh đối với tình trạng hẹp động mạch cảnh trên 60-70% giúp làm giảm thiếu máu cục bộ cùng bên so với điều trị nội khoa. Thử nghiệm ACAS cho thấy nguy cơ 5 năm là 5,1% khi được phẫu thuật so với 11,0% được điều trị nội khoa. Thử nghiệm MRC ACST cho thấy nguy cơ đột quỵ não 5 năm là 6,4% khi được phẫu thuật so với 11,8% được điều trị nội khoa.
  Phân biệt chính xác giữa tắc và gần tắc hệ động mạch cảnh, đặc biệt động mạch cảnh trong quan trọng trong điều trị, những bệnh nhân có tổn thương tắc nghẽn thường được điều trị nội khoa, trong khi đó những bệnh nhân gần tắc có thể hưởng lợi từ phương pháp phẫu thuật./.