Nguyên nhân, triệu chứng và biến chứng bệnh Tai biến mạch máu não
Tai biến mạch máu não – cái chết không báo trước vì diễn biến phức tạp, nếu không có biện pháp chữa trị kịp thời sẽ rất dễ dẫn đến tử vong trong. Đây cũng là căn bệnh có tỉ lệ bệnh nhân ngày càng tăng. Vậy tai biến mạch máu não là bệnh gì, có nguyên nhân và biến chứng như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây!
Tai biến mạch máu não là gì?
Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ (stroke) là tình trạng mất lưu thông máu đột ngột đến một khu vực của não, xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn bởi cục máu đông hoặc bị nứt vỡ, gây chảy máu trong não.
Bộ não là cơ quan cực kỳ phức tạp kiểm soát các chức năng khác nhau của cơ thể. Não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể nhưng lại cần 15-20% tổng cung lượng tim để cung cấp oxy cần thiết cho quá trình trao đổi chất. Nếu xảy ra tai biến mạch máu não, tế bào não chết đi sẽ gây ra nhiều biến chứng về thần kinh và vận động.
Tai biến mạch máu não là một tình trạng cấp tính cần cấp cứu kịp thời, nếu không sẽ để lại hậu quả nặng nề, nghiêm trọng nhất là tàn tật và tử vong.
Tai biến mạch máu não là tình trạng mạch máu não (động mạch, mao mạch hoặc tĩnh mạch) bị tắc nghẽn hoặc vỡ đột ngột mà không do chấn thương sọ não. Khi các mao mạch vỡ, tắc nghẽn thì các tế bào não sẽ thiếu hụt oxy và dưỡng chất nên bắt đầu chết dần. Thời gian càng lâu thì các tế bào não chết đi càng nhiều, khiến người bệnh gặp tổn thương nặng, thậm chí gây tử vong. Nếu may mắn được cứu sống thì người bệnh cũng dễ gặp những biến chứng nghiêm trọng như tê liệt tay chân, liệt nửa người, không thể giao tiếp,…
Có mấy loại tai biến mạch máu não
Có nhiều cách để phân loại tai biến mạch máu não. Nhưng dựa vào nguyên nhân gây nên có thể chia tai biến mạch máu não thành 2 loại là tai biến mạch máu não do thiếu máu não và tai biến mạch máu não do xuất huyết não.
Tai biến thiếu máu não
Có đến khoảng 80% các ca bệnh tai biến mạch máu não là do thiếu máu cục bộ ở não. Hậu quả là lưu lượng máu lên não bị giảm hoặc tắc khiến không có đủ máu nuôi tế bào não, làm cho các tế bào não bị hoại tử. Trong thời gian 4 tiếng kể từ khi người bệnh có những triệu chứng tai biến đầu tiên, nếu không cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong.
Đột quỵ xuất huyết não
Dạng tai biến mạch máu não thứ 2 là xuất huyết não, với tỷ lệ chiếm 20% trên tổng số ca bệnh. Xuất huyết não là tình trạng máu tràn vào mô não, gây phù não và tăng áp lực các mô xung quanh não. Lúc này, các tế bào não sẽ dần chết đi và gây vỡ mạch não.Chỉ trong vài phút thì người bệnh bị tai biến mạch máu não do xuất huyết não có thể tử vong, đòi hỏi phải cấp cứu nhanh và kịp thời. Chính vì vậy, tỷ lệ người bệnh tử vong do xuất huyết não thường cao hơn rất nhiều so với các trường hợp khác.
Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)
TIA được xem là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ trong tương lai. Hơn 1/3 số người bị TIA nếu không được điều trị sẽ bị đột quỵ trong vòng 1 năm sau đó, và khoảng 10-15% số người sẽ bị một cơn đột quỵ nghiêm trọng trong 03 tháng sau khi bị TIA.
Triệu chứng tai biến mạch máu não thường gặp
Nếu bạn hoặc người đi cùng bạn có thể bị đột quỵ, hãy đặc biệt chú ý đến thời điểm các triệu chứng bắt đầu. Một số lựa chọn điều trị có hiệu quả nhất khi được thực hiện ngay sau khi cơn đột quỵ bắt đầu.
Các dấu hiệu và triệu chứng của đột quỵ bao gồm:
Khó nói và hiểu những gì người khác đang nói.
Tai biến khiến cho người bệnh nói ngọng hoặc gặp khó khăn trong việc hiểu lời nói vì các tế tế bào thần kinh điều khiển và xử lý thông tin từ tai và điều khiển lời nói bị đình trệ làm cho người bệnh khó hiểu thậm chí không hiểu, không nói được.
Tai biến gây méo miệng, nói khó
Tê liệt hoặc tê ở mặt, cánh tay hoặc chân.
Bạn có thể bị tê, yếu hoặc tê liệt đột ngột ở mặt, cánh tay hoặc chân. Điều này thường chỉ ảnh hưởng đến một bên của cơ thể. Cố gắng nâng cả hai tay lên trên đầu cùng một lúc. Nếu một cánh tay bắt đầu rơi xuống, bạn có thể bị đột quỵ. Ngoài ra, một bên miệng của bạn có thể trễ xuống khi bạn cố gắng mỉm cười.
Vấn đề nhìn thấy ở một hoặc cả hai mắt hay giảm thị .
Bạn có thể đột nhiên bị mờ hoặc đen thị lực ở một hoặc cả hai mắt, hoặc bạn có thể nhìn thấy đôi.
Đau đầu.
Đau đầu đột ngột, dữ dội, có thể kèm theo nôn mửa, chóng mặt hoặc thay đổi ý thức, có thể cho thấy bạn đang bị đột quỵ.
Khó đi lại.
Bạn có thể vấp ngã hoặc mất thăng bằng. Bạn cũng có thể bị chóng mặt đột ngột hoặc mất khả năng phối hợp.
Mặt bị méo một bên
Tai biến khiến cho máu không lưu thông hoặc mạch máu bị vỡ khiến cho máu không tới được các tế bào thần kinh điều khiển cơ mặt và làm cho mặt bị biến dạng, méo thậm chí là không cử động được mặt (mặt cứng)
Một phần cơ thể yếu đi, không cử động được
Sau khi bị tê liệt một cánh tay, người bệnh có thể bị tê liệt một phần cơ thể, thậm chí là nửa người. Một số bộ phận cử động khó hoặc dù đã cố điều khiển nhưng không cử động được. Đây là dấu hiệu rất nguy hiểm, có thể dẫn đến liệt mãi mãi nếu không được uống thuốc hay đưa đến bệnh viện kịp thời.
Nấc cục
Một trong những cảnh báo trước của bệnh tai biến mà ít người phát hiện ra đó chính là nấc cục. Nhiều người đột nhiên bị nấc cho rằng đó chỉ là những đợt nấc thông thường, dẫn đến chủ quan. Hiện tượng này thường gặp ở phụ nữ.
Khó thở
Bệnh nhân có thể thấy khó thở, thở hổn hển, tim đập nhanh. Mỗi người có thể có một vài dấu hiệu tai biến trên, tùy từng vùng não bị ảnh hưởng do thiếu oxy. Những dấu hiệu trên diễn ra trong thời gian rất nhanh và có thể biến mất hoàn toàn sau đó khiến người bệnh không để ý hoặc cho rằng cơ thể mình đã ổn. Sau đó là các cơn đột quỵ diễn ra rất nhanh hoặc sau đó 1 đến 2 ngày.
Hãy cẩn thận khi bạn hoặc gặp ai đó có các triệu chứng kể trên
Cách xử lý khi có dấu hiệu tai biến mạch máu não tại nhà
Khi nhận thấy 2 hoặc 3 triệu chứng kể trên thì gần như có thể chắc chắn đó là dấu hiệu tai biến. Bạn cần gọi cấp cứu hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Bởi khi tai biến xảy ra thì thời gian có thể cứu được bệnh nhân chỉ được tính bằng phút.
Một vài cách sơ cứu bệnh nhân tai biến trong thời gian đợi xe cấp cứu:
- Quan sát các biểu hiện của bệnh nhân để cung cấp thông tin cho nhân viên y tế khi họ tới. Việc này sẽ giúp ích cho quá trình điều trị cấp cứu.
- Để bệnh nhân nằm ở nơi thoáng mát, đầu kê cao khoảng 30 độ
- Nới lỏng quần áo
- Nhắc nhở bệnh nhân hít thở sâu và chậm rãi
- Nếu bệnh nhân nôn, cần để đầu bệnh nhân nghiêng sang một bên, tránh để các chất nôn sộc lên mũi bệnh nhân gây khó thở.
- Trường hợp bệnh nhân co giật cần lấy khăn vải quấn quanh một chiếc đũa hay một thanh que dài đặt ngang giữa hai hàm răng của bệnh nhân để bệnh nhân không cắn vào lưỡi trong quá trình bị co giật.
NGUYÊN NHÂN CỦA TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO LÀ GÌ?
a. Nguyên nhân gây đột quỵ thiếu máu cục bộ
Nguyên nhân chính gây tai biến mạch máu não do thiếu máu cục bộ là huyết khối hình thành tại động mạch bị vữa xơ, thường là động mạch cảnh, động mạch sống nền và động mạch não. Xơ vữa động mạch là tình trạng chất béo tích tụ trong trong lòng mạch thành các mảng xơ và cứng, gây hẹp động mạch. Khi mảng xơ vữa vỡ ra tạo điều kiện hình thành cục máu đông lấp kín lòng mạch.
Một nguyên nhân khác là thuyên tắc mạch, khi cục máu đông hình thành ở một vị trí khác trong hệ tuần hoàn, thường là từ tim, sau đó di chuyển theo dòng máu lên não gây thuyên tắc mạch máu não. Nguyên nhân chính của thuyên tắc thường là do bệnh lý từ tim, viêm nhiễm, ung thư.
Bệnh lý mạch máu não – thường là những động mạch nằm sâu trong não, cũng có thể dẫn đến đột quỵ thiếu máu cục bộ.
b. Nguyên nhân gây đột quỵ xuất huyết não
Các nguyên nhân gây tai biến mạch máu não do xuất huyết não là:
– Bệnh amyloidosis não.
– Các bệnh rối loạn đông máu.
– Điều trị thuốc chống đông máu.
– Liệu pháp tiêu sợi huyết trong điều trị nhồi máu cơ tim cấp hoặc đột quỵ thiếu máu não cấp tính (có thể gây xuất huyết não).
– Dị dạng động tĩnh mạch, phình động mạch và các dị tật mạch máu khác (u tĩnh mạch và xoang hang).
– Viêm mạch.
– Khối tân sinh trong sọ.
CÁCH PHÒNG NGỪA TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO
Có thể phòng ngừa tai biến mạch máu não bằng các cách sau:
– Theo dõi huyết áp thường xuyên.
– Kiểm soát lượng cholesterol trong máu.
– Kiểm soát lượng đường trong máu.
– Tăng cường vận động.
– Có chế độ ăn lành mạnh.
– Giảm cân nếu bị thừa cân béo phì.
– Không hút thuốc.
– Sử dụng các loại thuốc có chức năng hạn chế tai biến, xơ vữa động mạch như Homo BQ nếu bạn bị tăng huyết áp thì sử dụng homo bq sẽ làm giảm .
Bạn nên đi khám sức khỏe để tầm soát đột quỵ định kỳ nếu có yếu tố nguy cơ, nhất là đã bị một cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc từng bị đột quỵ trước đó. Tầm soát đột quỵ giúp phát hiện các vấn đề sức khỏe, các nguy cơ tiềm ẩn có thể dẫn đến đột quỵ. Từ đó được tư vấn và điều trị các yếu tố này, nhằm phòng ngừa tai biến mạch máu não.
