Tăng huyết áp, hay Bệnh Tăng huyết áp (viết tắt là: THA) , là một tình trạng bệnh lý phổ biến đặc trưng bởi huyết áp cao. Đây là một tình trạng mãn tính ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới và là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với các bệnh tim mạch, bao gồm đau tim và đột quỵ. 

 

Tăng huyết áp là gì?

Tăng huyết áp là một tình trạng bệnh lý xảy ra khi áp lực của máu lên thành động mạch luôn ở mức quá cao. Huyết áp được đo bằng hai con số: huyết áp tâm thu (số trên cùng) và huyết áp tâm trương (số dưới cùng). Chỉ số huyết áp 120/80 mmHg được coi là bình thường, trong khi chỉ số liên tục trên 140/80 mmHg cho thấy tăng huyết áp.

• Khi lực hoặc áp suất của máu đẩy vào thành mạch máu trở nên quá cao, nó được gọi là tăng huyết áp do huyết áp cao.
• Tăng huyết áp (THA) là tình trạng tăng áp lực của máu lên thành mạch máu của cơ thể.
• Tăng huyết áp (THA) còn thường được gọi là ‘huyết áp cao’
• Trên lâm sàng, huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≤ 90 mmHg được coi là bị ‘tăng huyết áp’.
• Chỉ số huyết áp có hai số; tâm thu và tâm trương.
• Huyết áp tâm thu, xuất hiện dưới dạng số trên cùng, đo lực tác động lên thành mạch máu khi tim bạn đập hoặc co bóp.
• Huyết áp tâm trương, xuất hiện dưới dạng số dưới cùng, đo lực tác động lên mạch máu của bạn giữa các nhịp tim trong khi thư giãn
• Huyết áp tâm thu và tâm trương phải dưới 120 và 80 mmHg tương ứng mới được coi là bình thường.

Tin tức về tăng huyết áp

• Tăng huyết áp là tình trạng bệnh lý nghiêm trọng làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh tim, não, thận và các vấn đề khác
• Trên toàn thế giới, ước tính có 1,28 tỷ người trong độ tuổi từ 30 đến 79 mắc bệnh cao huyết áp, với phần lớn (hai phần ba) sống ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình
• Người lớn bị tăng huyết áp được báo cáo là ít có khả năng nhận thức được tình trạng của họ hơn 46%.
• Người lớn mắc bệnh tăng huyết áp chỉ được chẩn đoán và điều trị trong 42% trường hợp.
• Cứ năm người thì có khoảng một người (21%) kiểm soát được tăng huyết áp.
• Tăng huyết áp là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong sớm trên toàn thế giới
• Giảm tỷ lệ mắc tăng huyết áp xuống 33% từ năm 2010 đến năm 2030, một trong những mục tiêu toàn cầu về các bệnh không lây nhiễm

Tìm Hiểu Nguyên Nhân Tăng Huyết Áp

Có hai loại tăng huyết áp: tăng huyết áp nguyên phát (thiết yếu) và tăng huyết áp thứ phát. Tăng huyết áp nguyên phát, chiếm phần lớn các trường hợp, phát triển dần dần theo thời gian và không xác định được nguyên nhân. Mặt khác, tăng huyết áp thứ phát là do tình trạng sức khỏe tiềm ẩn như bệnh thận, rối loạn nội tiết tố hoặc sử dụng một số loại thuốc.

8 Triệu chứng tăng huyết áp

Tăng huyết áp thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì nó thường không gây ra các triệu chứng đáng chú ý cho đến khi chuyển sang giai đoạn nặng. Những người bị huyết áp có thể gặp các triệu chứng bao gồm:

• Xuất hiện cơn đau đầu dữ dội
• Đau tức ngực, khó thở
• Chóng mặt, mất hăng bằng
• Buồn nôn, nôn mửa
• Mờ mắt, hoa mắt
• Lú lẫn, lo lắng, ù tai
• Chảy máu cam
• Nhịp tim bất thường

. Điều quan trọng cần lưu ý là những triệu chứng này cũng có thể liên quan đến các tình trạng sức khỏe khác.

Tác hại của tăng huyết áp đối với sức khỏe

Nếu không được kiểm soát, tăng huyết áp có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe. Lực tác động quá mức lên thành động mạch có thể làm hỏng mạch máu, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, bệnh tim và đột quỵ. Tăng huyết áp cũng có thể làm căng tim, dẫn đến các tình trạng như suy tim và rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thận, mắt và các cơ quan quan trọng khác.

Dự phòng tăng huyết áp: Thay đổi lối sống

May mắn thay, tăng huyết áp thường có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua thay đổi lối sống. Áp dụng lối sống lành mạnh có thể làm giảm đáng kể mức huyết áp và giảm thiểu nguy cơ biến chứng tăng huyết áp. Bệnh nhân THA giai đoạn 1 nếu không có tổn thương cơ quan đích thì việc thay đổi lối sống có thể đưa huyết áp về trị số bình thường mà không phải dùng thuốc Dưới đây là một số chiến lược chính để quản lý tăng huyết áp:

1. Duy trì cân nặng hợp lý

Duy trì cân nặng khỏe mạnh là rất quan trọng trong việc quản lý tăng huyết áp. Giảm cân thừa có thể làm giảm đáng kể mức huyết áp. Kết hợp chế độ ăn uống bổ dưỡng với tập thể dục thường xuyên là một cách tiếp cận hiệu quả để đạt được mục tiêu giảm cân.

2. Ăn nhiều rau quả

Một chế độ ăn uống cân bằng giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và các sản phẩm từ sữa ít chất béo có thể giúp giảm huyết áp. Nên giảm lượng natri và hạn chế tiêu thụ thực phẩm chế biến, thường chứa nhiều muối.

3. Ăn nhạt

Ăn ít muối sẽ giúp ngăn ngừa huyết áp tăng cao, lượng muối khuyến cáo tốt cho sức khoẻ  là 1 thìa muối nhỏ mỗi ngày. Các thực phẩm đóng gói sẵn thường có chứa nhiều muối vì thế cần đọc kỹ thành phần của thực phẩm trước khi sử dụng.

4. Tập luyện

Tham gia vào các hoạt động thể chất thường xuyên, chẳng hạn như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội, có thể giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch nói chung. Đặt mục tiêu tập thể dục cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần hoặc tham khảo ý kiến ​​​​chuyên gia chăm sóc sức khỏe để biết các khuyến nghị được cá nhân hóa.

5. Uống vừa phải Rượu bia

Sử dụng nhiều đồ uống có cồn làm tăng huyết áp. Vậy nên cần hạn chế lượng đồ uống có cồn khoảng 2 chén một ngày. Đối với phụ nữ nên hạn chế không sử dụng đồ uống có cồn.

6. Giảm stress

Căng thẳng mãn tính (stress) có thể góp phần làm tăng huyết áp. Tìm những cách lành mạnh để kiểm soát căng thẳng, chẳng hạn như thực hành các kỹ thuật thư giãn, tham gia vào sở thích hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người thân yêu, có thể giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tổng thể.

7. Không hút thuốc lá

Hút thuốc và tăng huyết áp có mối liên hệ mật thiết với nhau. Các hóa chất có trong thuốc lá, chẳng hạn như nicotin và carbon monoxide, có thể gây ra thiệt hại đáng kể cho hệ thống tim mạch. Khi ai đó hít phải khói thuốc lá, những chất độc hại này sẽ xâm nhập vào máu, gây ra một loạt các tác động có hại cho tim và mạch máu.

8. Kiểm tra nguồn nước dùng

Nguồn nước gia đình đang dùng có thể chứa nhiều natri, làm tăng nguy cơ bị tăng huyết áp. Vậy nên cần kiểm tra kỹ nguồn nước đang sử dụng.

9. Chú ý lối sống

Lối sống đóng vai trò quan trọng đối với những người mắc bệnh tim mạch. Lối sống lành mạnh sẽ giúp ngăn ngừa và giảm đáng kể việc phải dùng thuốc điều trị bệnh.

10. Can thiệp y tế cho tăng huyết áp

Trong một số trường hợp, chỉ điều chỉnh lối sống có thể không đủ để kiểm soát tăng huyết áp. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể kê đơn thuốc để giúp giảm huyết áp. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách làm giãn mạch máu, giảm thể tích máu hoặc giảm lực bơm của tim. Điều quan trọng là phải uống thuốc theo chỉ dẫn và thường xuyên theo dõi mức huyết áp. Kết hợp sử dụng Homo BQ có tác dụng làm trơn nhẵn lòng động mạch, giảm thiểu áp lực máu từ gốc.

Chuẩn đoán tăng huyết áp

1. Hỏi bệnh

– THA được phát hiện từ bao giờ, huyết áp cao nhất là bao nhiêu, có điều trị thường xuyên không ?

– Có tiền sử bị bệnh động mạch vành, đái tháo đường, rối loạn Lipid máu, bệnh Gout …?

– Trong gia đình có ai bị THA ?

– Tình trạng hút thuốc lá, sử dụng bia, rượu ? thói quen ăn mặn ?

2. Phương pháp đo huyết áp

+ Băng quấn tay đặt ở mặt trước trong cánh tay áp lên động mạch cánh tay, ống nghe đặt áp lên động mạch cánh tay, cách xa với băng quấn tay
+ Đo huyết áp ở hai tay: trong tư thế nằm, đứng (sau 1 phút và sau 3 phút, để phát hiện hạ huyết áp tư thế), có thể lặp lại
+ Bao quấn tay được bơm hơi lần thứ nhất cùng với lúc bắt mạch để xác nhận HATT, xả hơi rồi bơm lại 20-30mmHg cao hơn lần đầu. Sau đó sẽ xả hơi dần dần
+ Tiếng mạch đập đầu tiên: xác định trị số HATT
+ Tiếng cuối cùng nghe được: xác định trị số HATTr
+ THA kiểm định ở ba lần khác nhau trong ít nhất hai lần khám, phải chắc chắn về tính chất thường xuyên của THA

3. Cận lâm sàn

Xét nghiệm nước tiểu
– Sinh hoá: c/n thận, đường máu, điện giải, lipid máu
– Điện tâm đồ: dày thất trái, biến chứng tim mạch khác
– Các thăm dò khác: khi có protein niệu, suy thận => siêu âm thận đánh giá kích thước thận và các tổn thương khác kèm theo
– Siêu âm tim khi cần thiết: đánh giá chức năng tim, độ dày thành tim, rối loạn vận động vùng các thành tim

Điều trị tăng huyết áp

1. Điều chỉnh lối sống

– Tập thể dục: ít nhất 30 phút/ngày

– Giảm cân nặng: đưa BMI khoảng 18,5-24,9 ở bệnh nhân béo phì

– Bỏ thuốc lá

– Chế độ ăn: nhiều rau, quả, ít chất béo, ăn giảm muối, hạn chế uống rượu

Bệnh nhân THA giai đoạn 1 nếu không có tổn thương cơ quan đích thì việc thay đổi lối sống có thể đưa huyết áp về trị số bình thường mà không phải dùng thuốc

2. Các thuốc điều trị tăng huyết áp

 1. Thuốc tác động lên hệ giao cảm:

– Thuốc chẹn B giao cảm: hạ áp do chẹn B giao cảm + catecholamine => làm giảm nhịp tim, cung lượng tim, tăng giải phóng prostaglandins gây giãn mạch

– Dựa trên mức chọn lọc trên tim: chia ra nhóm có chọn lọc và nhóm không chọn lọc với thụ thể B1

– Chống chỉ định: nhịp chậm, bloc nhĩ thất độ cao, suy tim nặng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, thận trọng ở bệnh nhân đái tháo đường.

Chú ý có thể có hiệu ứng cơn THA bùng phát nếu ngừng thuốc đột ngột

– Thuốc chẹn chọn lọc B1 hay dùng: Atenolol, Bisoprolol, Metoprolol

– Thuốc không chọn lọc B1: Propranolol Thuốc chẹn cả a và ß giao cảm: Carvedilol (Dilatrend)

2. Lợi tiểu: thuốc lựa chọn hàng đầu trong điều trị THA.

Làm giảm khối lượng tuần hoàn trong lòng mạch => hạ huyết áp

Các nhóm thuốc lợi tiểu:

– Nhóm Thiazide: dùng lâu dài gây hạ kali máu, rối loạn mỡ máu

– Nhóm lợi tiểu tác động lên quai Henle: là thuốc lợi tiểu mạnh, làm mất điện giải và gây ngộ độc với tai

– Nhóm lợi tiểu giữ kali (Spironolactone): ít khi dùng đơn độc, khi phối hợp với một loại lợi tiểu khác làm tăng tác dụng lợi tiểu và hạn chế được tác dụng phụ gây rối loạn điện giải đồ máu.

3. Các thuốc chẹn kênh calci.

– Thuốc chẹn kênh calci: giãn hệ tiểu động mạch bằng cách ngăn chặn dòng calci chậm vào trong tế bào cơ trơn thành mạch.

Tác dụng trên cơ tim và nhịp tim khác nhau tùy thuộc vào từng nhóm thuốc

Thuốc chẹn kênh calci hay dùng:

+ Nhóm Dihydropyridin:Nifedipin,Amlordipin,Felodipin, Nicardipin

          Amlordipine, Felodipine: hạ huyết áp tốt, ít ảnh hưởng chức năng co bóp cơ tim và nhịp tim

          Nifedipine làm nhịp tim nhanh, ảnh hưởng sức co bóp cơ tim

Nhóm Benzothiazepine: Ditiazem

+Nhóm Diphenylalkylamine: Verapamin

4. Thuốc ức chế men chuyển:  Là thuốc điều trị THA tốt, ít gây tác dụng phụ trầm trọng, tác dụng phụ của thuốc là gây ho khan

– Các thuốc hay dùng: Captopril, Enalapril, Lisinopril, Peridopril

– Thuốc kháng thụ thể AT1 của Angiotensin II: thường không gây ho khan như dùng thuốc ức chế men chuyển

5. Thuốc giãn mạch trực tiếp: Hydralazine, Minoxidil.

– Làm giãn trực tiếp cơ trơn động mạch gây hạ huyết áp

– Có nhiều tác dụng phụ nên không phải là thuốc được lựa chọn hàng đầu trong điều trị THA

– Thuốc có ích ở những bệnh nhân kháng lại các thuốc hạ áp khác: chỉ định được cho bệnh nhân THA ở phụ nữ có thai.

Hỏi đáp về tăng huyết áp

Câu hỏi thường gặp 1: Các yếu tố nguy cơ phát triển bệnh cao huyết áp là gì?

Các yếu tố rủi ro phát triển chứng tăng huyết áp bao gồm tuổi tác (nguy cơ tăng theo tuổi tác), tiền sử gia đình bị tăng huyết áp, thừa cân hoặc béo phì, thiếu hoạt động thể chất, ăn quá nhiều natri, sử dụng thuốc lá, uống quá nhiều rượu và một số tình trạng bệnh lý.

Hỏi đáp 2: Tăng huyết áp có chữa được không?

Tăng huyết áp là một tình trạng mãn tính không thể chữa khỏi, nhưng nó có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua điều chỉnh lối sống và dùng thuốc nếu cần thiết. Với sự quản lý thích hợp, những người bị tăng huyết áp có thể có cuộc sống khỏe mạnh.

Hỏi đáp 3: Tăng huyết áp có phòng ngừa được không?

Mặc dù không thể thay đổi một số yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp, chẳng hạn như tuổi tác và tiền sử gia đình, nhưng việc áp dụng lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự khởi phát của bệnh tăng huyết áp. Tập thể dục thường xuyên, chế độ ăn uống cân bằng, kiểm soát cân nặng, giảm căng thẳng, tránh thuốc lá và uống quá nhiều rượu đều có lợi trong việc ngăn ngừa tăng huyết áp.

FAQ 4: Có phải tăng huyết áp chỉ là mối quan tâm của người lớn tuổi?

Tăng huyết áp có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em và thanh thiếu niên. Tuy nhiên, nguy cơ phát triển tăng huyết áp tăng theo độ tuổi. Kiểm tra huyết áp thường xuyên được khuyến nghị cho các cá nhân ở mọi lứa tuổi.

Hỏi đáp 5: Tăng huyết áp có gây biến chứng khi mang thai không?

Có, tăng huyết áp có thể làm tăng nguy cơ biến chứng khi mang thai, bao gồm tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ, sinh non và nhẹ cân. Phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp cần được theo dõi và quản lý y tế cẩn thận để đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh.

FAQ 6: Có thể điều trị tăng huyết áp mà không cần dùng thuốc không?

Trong một số trường hợp, những người bị tăng huyết áp nhẹ có thể tự kiểm soát tình trạng của mình thông qua việc điều chỉnh lối sống mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, nên áp dụng 10 lời khuyên trên để phòng tránh bệnh chuyển biến nặng, kết hợp sử dụng Homo BQ có tác dụng chống xơ vữa động mạch, giảm huyết áp đối với người bị tăng huyết áp và một số công dụng tuyệt vời mà bạn nên đọc.

Phần kết luận

Tăng huyết áp, hay Bệnh tăng huyết áp, là một tình trạng bệnh lý phổ biến đặc trưng bởi huyết áp cao. Điều cần thiết là phải hiểu nguyên nhân, triệu chứng và các biến chứng tiềm ẩn liên quan đến tăng huyết áp. Việc lựa chọn thuốc điều trị THA phải tùy từng bệnh nhân cụ thể, tùy thể trạng người bệnh, các bệnh lý khác đi kèm và đã có tổn thương cơ quan đích hay chưa? Điều trị THA là điều trị suốt đời, không phải lúc nào cũng có triệu chứng cơ năng của bệnh tăng huyết áp Phải tuân thủ điều trị mới giảm được các biến chứng.